ذخایر آبی در خط قرمز

بر اساس آماری که از سوی وزارت نیرو منتشر شده در تابستان سال گذشته 547 شهر با جمعیت 50 میلیون نفری با تنش آبی روبه رو بودند که این میزان در سال جاری به 301 شهر با جمعیت حدود 35 میلیون نفر کاهش یافت. با این حال، با پیش‌بینی 5/ 2 درصد رشد مصرف، وضعیت آبی تعدادی از شهرها نگران‌کننده است. تامین آب شرب شهرهای اصفهان، بوشهر، بندرعباس، شیراز، کرمان، مشهد و یزد نیز در سال آینده به وضعیت هشدار خواهد رسید. گزارش بارندگی روزانه به تفکیک حوضه‌های آبریز درجه یک و درجه دو کشور که از سوی شرکت مدیریت منابع آب منتشر شده، نشان می‌دهد ارتفاع کل ریزش‌های جوی از اول مهر تا 12 آذر ماه سال آبی 96-95 بالغ بر 22 میلیمتر است. این مقدار بارندگی نسبت به میانگین دوره‌های مشابه بلندمدت (40 میلیمتر) 45 درصد کاهش و نسبت به دوره مشابه سال آبی گذشته (70 میلیمتر) 69 درصد کاهش نشان می‌دهد. حجم بارش اول مهر تا پایان 12 آذر معادل 36 میلیارد و 257 میلیون مترمکعب است.

جدول پیش رو میزان ریزش‌های جوی اول مهر تا 12 آذر سال آبی 96-95 را در مقایسه با متوسط درازمدت و سال آبی گذشته همین دوره و درصد افزایش یا کاهش آن را در سطح کشور به تفکیک 6 حوضه آبریز اصلی و حوضه‌های آبریز درجه دو (سی گانه) نشان می‌دهد. بر این اساس، وضعیت بارش‌ها در 6 حوضه آبریز «دریای خزر»، «خلیج فارس و دریای عمان»، «دریاچه ارومیه»، «فلات مرکزی»، «مرزی شرق» و «قره قوم» نسبت به سال آبی گذشته و متوسط بلندمدت (48ساله) با افت همراه بوده است. در حوضه آبریز «دریای خزر» (متشکل از حوضه‌های ارس؛ تالش، مرداب انزلی؛ سفیدرود بزرگ؛ رودخانه‌های بین سفیدرود و هراز؛ هراز و قره سو؛ قره سو و گرگان؛ اترک) ارتفاع تجمعی بارش‌ها در مدت زمان مورد بررسی 98 میلیمتر ثبت شده که نسبت به مدت مشابه در سال گذشته 40 درصد و نسبت به متوسط بلندمدت 8 درصد افت داشته است.

در حوضه آبریز «خلیج فارس و دریای عمان» (متشکل از حوضه‌های مرزی غرب؛ کرخه؛ کارون بزرگ؛ جراحی و زهره؛ حله رود و رودخانه‌های کوچک؛ مند، کاریان و خنج؛ کل، مهران و مسیل‌های جنوبی؛ بندرعباس، سدیج؛ رودخانه‌های بلوچستان) ارتفاع تجمعی بارش‌ها از اول مهر ماه تا 12 آذر ماه، 21 میلیمتر ثبت شده که نسبت به سال آبی گذشته 82 درصد و نسبت به متوسط بلندمدت 64 درصد افت داشته است. در حوضه آبریز «دریاچه ارومیه» نیز ارتفاع تجمعی بارش‌ها در مدت زمان مورد بررسی 21 میلیمتر بوده که نسبت به سال آبی گذشته 59 درصد و نسبت به متوسط بلندمدت 34 درصد افت داشته است. در حوضه آبریز «فلات مرکزی» (متشکل از حوضه‌های دریاچه نمک؛ گاوخونی؛ طشک، بختگان و مهارلو؛ کویر ابرقو، سیرجان؛ هامون، جازموریان؛ کویر لوت؛ کویر مرکزی؛ کویر سیاهکوه، ریگ زرین؛ کویر درانجیر) ارتفاع ریزش‌های جوی 8 میلیمتر ثبت شده که نسبت به مدت مشابه در سال آبی گذشته 76 درصد و نسبت به متوسط بلندمدت 60 درصد کاهش داشته است. در حوضه آبریز «مرزی شرق» (متشکل از حوضه‌های پترگان، خواف؛ هامون، هیرمند؛ هامون، مشکیل) بارندگی ثبت نشده است.

این در حالی است که در سال آبی گذشته در این حوضه آبریز در مدت زمان مورد بررسی ارتفاع تجمعی بارش‌ها 20 میلیمتر ثبت شده بود. در حوضه آبریز «قره قوم» نیز ارتفاع تجمعی بارش‌ها از اول مهر تا 12 آذر ماه 5 میلیمتر ثبت شده که نسبت به مدت مشابه در سال گذشته 87 درصد و نسبت به متوسط بلندمدت 80 درصد کاهش داشته است. بررسی میزان حداقل و حداکثر بارندگی ثبت شده در سال آبی جاری از اول مهر تا 12 آذر ماه نشان می‌دهد که در حوضه آبریز «دریای خزر» حداکثر بارندگی ثبت شده مربوط به ایستگاه عالم کلا در استان مازندران است. در عین حال، حداقل بارندگی ثبت شده نیز مربوط به ایستگاه قوچان در استان خراسان رضوی است.

در حوضه آبریز «خلیج فارس و دریای عمان» حداقل بارندگی ثبت شده نیز مربوط به ایستگاه چاه بهار در استان سیستان و بلوچستان است. در حوضه آبریز «دریاچه ارومیه» حداکثر بارندگی ثبت شده مربوط به ایستگاه شاهین دژ در استان آذربایجان غربی و حداقل بارندگی ثبت شده مربوط به ایستگاه «قره باغ» در استان آذربایجان غربی است. در حوضه آبریز «فلات مرکزی» نیز حداکثر بارندگی ثبت شده مربوط به ایستگاه چهلگرد در استان چهارمحال و بختیاری و حداقل بارندگی ثبت شده نیز مربوط به ایستگاه ابرکوه در استان یزد است. در حوضه آبریز «مرزی شرق» حداکثر بارندگی ثبت شده مربوط به ایستگاه نهبندان در استان خراسان جنوبی است. در عین حال، حداقل بارندگی ثبت شده نیز مربوط به ایستگاه خونیک علیا در استان خراسان جنوبی است. در حوضه آبریز «قره قوم» حداکثر بارندگی ثبت شده مربوط به ایستگاه درگز در استان خراسان رضوی و حداقل بارندگی ثبت شده مربوط به ایستگاه چناران در استان خراسان رضوی است. در مجموع آمارها نشان می‌دهد که حداکثر بارندگی ثبت شده در کل کشور مربوط به ایستگاه عالم کلا در استان مازندران است. ارتفاع ریزش‌های جوی در این ایستگاه 593 میلیمتر است. بدترین وضعیت نیز به ایستگاه ابرکوه در استان یزد اختصاص دارد که بارندگی ثبت نشده است.