البته اعتراض ایرانی‌ها در مورد کندی روند توسعه روابط ایران و آلمان در حالی مطرح می‌شود که فعالان اقتصادی آلمانی هم دلایل خود را برای کندی روند این همکاری‌ها مطرح کردند. به‌طوری که وزیر اقتصاد، رسانه، انرژی و تکنولوژی ایالت باواریای آلمان در نشست خصوصی خود با رئیس اتاق تهران در پاسخ به این اعتراض بیان کرد که ما در آلمان به‌عنوان یک دولت در واقع آژانسی هستیم که چارچوب‌های همکاری برای شرکت‌های خصوصی را فراهم می‌کنیم تا آنها فعال شوند. وی همچنین در مورد موانع بانکی ایران و آلمان، تصریح کرد که ضوابط دست و پای ما را بسته و کار را برای ما هم سخت کرده است. از سوی دیگر اخیرا یکی از روزنامه‌های آلمانی نیز طی گزارشی به این نکته اشاره کرده بود که هیجان ایرانی‌ها برای برقراری رابطه با شرکت‌های خارجی نسبت به روزهای اول پس از اجرای برجام کم‌رنگ‌تر شده است. این روزنامه همچنین از زبان فعالان اقتصادی آلمانی می‌نویسد: هرچند در ابتدای برجام هیجان و اشتیاق از سوی طرف ایرانی بسیار زیاد بود و خارجی‌ها هم از این اتفاق بزرگ استقبال کردند، اما با گذر زمان، تب و تاب ایرانی‌ها برای توسعه روابط خارجی‌ها، فروکش کرد. به واقع آنها، ادعا می‌کنند که طرف ایرانی نتوانسته است که به وعده‌هایی که داده عمل کند. از طرفی، براساس نظرسنجی که چند ماه گذشته توسط اتاق بازرگانی و صنایع ایران و آلمان از شاخص شرایط کسب‌وکار در ایران صورت گرفته بود، برخی از شرکت‌های آلمانی، از «امکانات دشوار تامین مالی» و «عدم شفافیت قوانین»، به‌عنوان بزرگ‌ترین مشکل خود برای قدم نهادن به بازار ایران نام بردند. اما نکته قابل‌توجه از نتایج این نظرسنجی که نمایندگان 100 شرکت در آن مشارکت داشتند، این بود که امکان بازگشت دوباره تحریم‌ها در لیست دغدغه آلمانی‌ها قرار ندارد. با این وجود نباید فعالیت آلمانی‌ها را برای توسعه روابط بین فعالان اقتصادی دو کشور نادیده گرفت. در همین راستا، افتتاح دفتر باواریای آلمان در ایران یکی از گام‌های مهم برای تحقق این هدف به‌شمار می‌رود. از سویی اتاق بازرگانی تهران نیز در جریان سفر اخیر خود به آلمان، اقدام به افتتاح دفتر اتاق بازرگانی تهران در ایالت باواریا کرده است تا شاهد گسترش روند همکاری‌ها بین دو کشور در آینده نزدیک باشیم.
نشست تجاری آلمان و ایران
به گزارش خبرنگار اعزامی «دنیای اقتصاد»، چهارمین روز سفر هیات اتاق تهران در شهر مونیخ با بازدید از چند شرکت صنعتی شروع شد و در نهایت با دیدار خانم «الیزه آیگنر» وزیر اقتصاد، رسانه، انرژی و تکنولوژی ایالت باواریا و افتتاح دفتر اتاق بازرگانی تهران در ایالت باواریا به پایان رسید. از برنامه‌های مهم دیگر هیات ایرانی، گفت‌وگو و نشست هیات ایرانی با «برترام بروساردت»، رئیس اتحادیه اقتصاد و صنعت ایالت باواریا و حضور در ضیافت شام به میزبانی «برنارد شووآب» دبیرکل وزارت اقتصاد این ایالت بود.
رئیس اتاق تهران در نشست تجاری ایالت باواریای آلمان و ایران، با ابراز خرسندی از شرکت در نشست مشترک ایران و آلمان، گفت: امیدوارم این دیدار و مذاکراتی که بین اعضای تجاری دو طرف انجام می‌پذیرد، بیش از پیش راهگشای احیا و توسعه روابط اقتصادی دو کشور باشد. خوانساری با اشاره به اینکه قدمت روابط دو کشور ایران و آلمان به سال ۱۸۷۳ میلادی بازمی‌گردد، اظهار کرد: اگرچه این روابط پر فراز و نشیب دنبال شده، اما می‌توان گفت که روابط تجاری و اقتصادی میان این دو کشور از ثبات برخوردار بوده است. وی آلمان را جزو بزرگ‌ترین صادرکنندگان به ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی عنوان کرد وگفت: هم‌اکنون بخش عمده‌ای از زیربنای صنعتی ایران بر پایه فناوری آلمان بنیان گرفته است. رئیس اتاق تهران با بیان اینکه پس از آغاز رویکردهای جدید در سیاست خارجی ایران و در نتیجه حصول توافق هسته‌ای، روابط اما شکل تازه‌تری به خود گرفت، اظهار کرد: شرایط جدید سبب آن شد که آلمان نیز در کنار سایر کشورهای غربی، با رویکرد مثبت به تعامل و گسترش همکاری‌های دوجانبه با ایران بیندیشد و اکنون دو کشور در تلاش هستند تا دوران جدیدی از مناسبات را بین خود ایجاد کنند.
وی به سفر «فرانک والتراشتان‌مایر» وزیر امورخارجه آلمان در اکتبر 2015 و زیگمار گابریل، وزیر اقتصاد و قائم‌مقام صدراعظم آلمان به همراه هیات اقتصادی به ایران اشاره کرد و گفت: این سفرها نشان از آن دارد که آلمان در دوران پسابرجام به دنبال بازتعریف مناسبات خود با ایران است.
رئیس اتاق تهران در عین حال به این موضوع نیز اشاره کرد که رفت و آمد متعدد هیات‌های اروپایی به ایران به هیچ وجه باعث تعجب نیست، چراکه دولت کنونی با استفاده شایسته از ابزار دیپلماتیک، توانست وضعیت روابط طرفین را از حالت گذشته خارج کند و اروپا نیز با اغتنام این فرصت جدید درصدد جبران مافات برآمده است که باید از آن استقبال شود. وی افزود: مسیری که اکنون با کشورهای اروپایی و به‌ویژه آلمان در پیش گرفته‌ایم، مسیری است که می‌تواند منافع طرفین را تامین کند. بنابراین انتظار می‌رود فضای مثبت کنونی بین‌المللی نسبت به ایران همچنان استمرار داشته باشد و در آینده شاهد گسترش روابط دیپلماتیک و سیاسی باشیم. خوانساری گفت: با اجرایی شدن برجام، ایران به‌عنوان یک اقتصاد نوظهور مورد توجه سرمایه‌گذاران خارجی قرار گرفته و به دلیل دارا بودن مزایایی چون منابع فراوان انرژی و معدنی، واقع بودن در شاهراه اصلی ترانزیت خاورمیانه، دسترسی به آب‌های آزاد، ظرفیت بالا در بخش صنعت، معدن و گردشگری و همچنین فراوانی نیروی کار جوان و تحصیلکرده، یکی از بهترین مقاصد سرمایه‌گذاری تلقی می‌شود.
وی همچنین حضور بیش از 200 هیات خارجی در سطوح عالی دولتی و خصوصی در دوره پسابرجام در ایران را گواه این واقعیت دانست و گفت: تمامی این کشورها متمایل به سرمایه‌گذاری در ایران بودند و خوش‌سابقگی کشور ما در پرداخت بدهی‌های خارجی و اجرای تعهدات تجاری، بر آمادگی این کشورها افزوده است. وی تصریح کرد: قطعا این همکاری‌ها باید با نگاه درازمدت و بر پایه جذب سرمایه، انتقال دانش فنی و فناوری، اجرای جوینت‌ونچر و طرح‌های مشترک و تولید محصولات صادرات محور صورت گیرد.
رئیس اتاق تهران تاکید کرد که اقتصاد ایران پس از یک دوره نسبتا طولانی رکود، اکنون در جهت رشد و توسعه اقتصادی قرار دارد و ورود سرمایه خارجی به کشور از سوی هر کشور دیگری، می‌تواند به مثابه یک فعالیت برد- برد باشد، چراکه رونق اقتصادی به واسطه سرمایه‌گذاری خارجی شتاب قابل‌توجهی خواهد گرفت. وی تصریح کرد: البته به دلیل تحریم‌های ظالمانه، نظام بانکی ایران از نظام بانکداری بین‌المللی، سال‌ها به دور مانده و به رغم حصول توافق هسته‌ای، باز هم مشکلات کوچک و بزرگی در ارتباطات بانکی که شاهراه روابط اقتصادی است، پابرجا است. وی گفت: رفع این مشکلات که پیش نیاز روابط تجاری و سرمایه‌گذاری است به یک اراده قوی میان مسوولان دولتی نیاز دارد. خوانساری در پایان از آمادگی کامل اتاق بازرگانی تهران، به‌عنوان بزرگ‌ترین تشکل بخش‌خصوصی ایران برای کمک و همکاری در این زمینه خبر داد و ابراز امیدواری کرد که تبادل هیات‌های تجاری بین دو کشور به انجام هرچه سریع‌تر و عمیق تر همکاری‌های فنی-تجاری منجر شود.
تحلیل موانع همکاری ایران و آلمان
از سوی دیگر وزیر اقتصاد، رسانه، انرژی و تکنولوژی ایالت باواریای آلمان که چند ماه پیش به ایران سفر کرده بود و سال گذشته نیز دیداری با رئیس اتاق تهران در آلمان داشت از سفر مجدد هیات ایرانی ابراز خوشحالی کرد و گفت: از اینکه برای دومین بار در این سال میلادی میزبان شما در شهر مونیخ هستیم، خوشحالیم. «الیزه آیگنر» همچنین ضمن ابراز خرسندی از آخرین سفرش به تهران، اظهار کرد: سفر بسیار خوبی بود و فکر می‌کنم روابط ما توسعه بسیار خوبی خواهد داشت. در ادامه، مسعود خوانساری خطاب به وزیر اقتصاد، رسانه، انرژی و تکنولوژی باواریا گفت: خوشبختانه سفرهایی که شما به تهران داشته‌اید، نتایج خوبی داشته است و در حال حاضر شرکت‌های مهمی از آلمان به ایران آمده‌اند و کار را شروع کرده‌اند ولی همان‌طور که قبلا هم گفته‌ام با وجود پتانسیل بالای آلمان و ایالت باواریا سرعت توسعه همکاری‌های اقتصادی بین دو کشور آن چنان که باید، نیست.
رئیس اتاق تهران با اشاره به سفر چند روز گذشته خود به اتریش گفت: شرکت‌های اتریشی فعال تر از شرکت‌های آلمانی عمل می‌کنند، به‌طوری که چهار بانک اتریشی، کاملا ارتباط خود را با ایران برقرار کرده و «کنترل» بانک اتریش هم تضمینی برای تجارت و صادرات شرکت‌های اتریشی با ایران در نظر گرفته است و خیلی سریع در حال حرکت است. خوانساری با تاکید بر اینکه انتظار ما این است که شرکت‌های آلمانی هم سریع‌تر اقدام و عمل کنند، افزود: زیرا علاوه بر اتریشی‌ها، کشورهای آسیایی همچون چین و کره هم در یک سطح نامحدود همکاری با ایران و فاینانس را شروع کرده‌اند و خیلی از پروژه‌ها را کلید زده‌اند. هند نیز به همین شکل کار را آغاز کرده است. «آیگنر» در پاسخ به اعتراض رئیس اتاق تهران بیان کرد: این دولت فدرال و ایالت باواریای آلمان نیستند که باید سرمایه‌گذاری کنند، بلکه شرکت‌های بخش‌خصوصی هستند که باید وارد ایران شوند. «آیگنر» افزود: در کشوری مثل چین، صندوق‌های سرمایه‌گذاری دولتی بسیاری وجود دارد که می‌توانند، اقدام کنند. این در شرایطی است که ما در آلمان به‌عنوان یک دولت در واقع آژانسی هستیم که چارچوب‌های همکاری برای شرکت‌های خصوصی را فراهم می‌کنیم تا آنها فعال شوند. وی در عین حال تاکید کرد که روابط بانک‌ها هم اهمیت زیادی دارد؛ چراکه باید جریان فاینانس برقرار شود. اما باید در جریان باشید که هم اکنون ضوابط دست و پای ما را بسته و کار را برای ما هم سخت کرده است.
از سوی دیگر، «دیرک پولرت» قائم مقام دفتر صنعت و اقتصاد ایالت باواریا که در «همایش تجاری مشترک آلمان و ایران» حضور یافته بود، گفت: افتتاح دفتر اتاق تهران در این ایالت می‌تواند حرکتی رو به جلو باشد. وی با طرح این پرسش که دلیل اشتیاق آلمانی‌ها برای فعالیت در ایران چیست، عنوان کرد: ایران مرکز همکاری‌های اقتصادی است. زیرا از یک بازار 400 میلیون نفری و جمعیت 80 میلیونی برخوردار است. از این‌رو با لغو تحریم‌ها، فرصت مناسبی برای توسعه همکاری‌ها به‌وجود آمده است. «پولرت» افزود: در 9 ماه اول سال2016 حجم صادرات آلمان به ایران، 6/ 14 درصد رشد را تجربه کرده است. وی اظهار کرد: تعداد زیادی از شرکت‌های باواریا با افتتاح دفتر در تهران، نسبت به حضور در ایران ابراز علاقه کردند، به‌طوری که حجم تجارت این ایالت باواریا با ایران در 9 ماه اول امسال، 6/ 21 درصد افزایش یافته است. وی همچنین به پرواز مستقیم لوفت‌هانزا به ایران نیز اشاره کرد و آن را زمینه‌ای برای توسعه روابط بین ایران و باوریا دانست. فعالیت بیمه هرمس برای پوشش معاملات تجاری و اقتصادی بین دو کشور نیز از دیگر مواردی بود که وی از آن به‌عنوان زمینه‌ساز توسعه روابط اقتصادی یاد کرد.
مذاکرات بانکی
از سوی دیگر، رئیس اتاق تهران به همراه محمدرضا بختیاری، معاون امور بین‌الملل اتاق تهران و مهدی پورقاضی، رئیس کمیسیون صنعت و معدن اتاق تهران در نشستی با «الیزه آیگنر» وزیر اقتصاد، رسانه، انرژی و تکنولوژی ایالت باواریا شرکت کردند. در این نشست، درباره پیروزی دونالد ترامپ در آمریکا و تاثیر آن در اقتصاد جهان، ارزیابی 9 ماه گذشته فعالیت‌های مشترک ایران و آلمان و مسائل و مشکلات پیش پای همکاری‌های اقتصادی بین دو کشور، مذاکراتی صورت گرفت.
در این جلسه، «آیگنر» از رئیس اتاق تهران، درباره انتخابات آمریکا و روی کار آمدن دونالد ترامپ پرسید و رئیس اتاق تهران هم در پاسخ گفت: انتخاب ترامپ برای همه از جمله آمریکایی‌ها، کشورهای غربی و کشورهای دیگر از جمله ایران غیرمنتظره بود و حالا هم رفتار ترامپ قابل پیش‌بینی نیست. البته مشخص است که عملکرد او با آن چیزی که در دوران انتخابات می‌گفت تفاوت خواهد داشت به‌طوری که در موضع‌گیری‌های اخیرش تفاوت‌هایی را شاهد بودیم. وزیر اقتصاد، رسانه، انرژی و تکنولوژی ایالت باواریا هم با اشاره به اینکه رفتارهای ترامپ و عملکرد آینده‌اش را نمی‌توان پیش‌بینی کرد، گفت: واقعیت این است که ما هم نمی‌توانیم آینده را پیش‌بینی کنیم، اگر او بخواهد چیزهایی که گفته را به اجرا دربیاورد، شرایط از نظر اقتصادی و تجاری سخت و مشکل می‌شود. برای نمونه معاهده بین‌المللی ترانس‌پاسیفیک (فرا اقیانوس آرام) را اعلام کرده است که لغو خواهد کرد و این می‌تواند روی تجارت بین کشورها تاثیرات منفی بسیاری به‌دنبال داشته باشد.
از طرفی، معاونان وزیر ایالت باواریا نیز درباره حل مشکلات روابط بانکی بین دو کشور مسائلی را مطرح کردند و گزارشی از روند راه‌اندازی سه شعبه بانک ایرانی در مونیخ ارائه دادند. «یونگ» یکی از معاونان وزیر ایالت باواریا در پاسخ به پرسش رئیس اتاق تهران درباره آخرین وضعیت و اقدامات صورت گرفته در این مورد گفت: ما با سه بانک ایرانی همکاری‌های خود را شروع کرده‌ایم و با مرجع نظارت بر امور بانکی آلمان هم وارد صحبت شده‌ایم و قدم به قدم داریم به تاسیس شعب بانک‌ها نزدیک‌تر می‌شویم. یونگ همچنین درباره اینکه چه زمانی شرایط برای راه‌اندازی شعب بانک‌های ایرانی در مونیخ فراهم خواهد شد و این موضوع تحقق پیدا می‌کند، گفت: این کار نیازمند یک برنامه اقتصادی بسیار مشروح است که تدوین آن روی کاغذ حدود هزار صفحه شده است و باید همه جوانب در آن دیده شود. از ساده‌ترین مسائل مانند حقوق و مزایای کارکنان تا اینکه چه نوع معاملاتی در این شعب انجام می‌گیرد و حجم معاملات چقدر می‌تواند باشد.
معاون وزیر اقتصاد ایالت باواریا با اشاره به اینکه این برنامه هم اکنون در حال تهیه است، تصریح کرد: اما این کار گسترده باید انجام شود. هفته گذشته گفت‌وگوی خوبی با مدیرعامل انجمن بانکداران خارج از آلمان هم در شهر فرانکفورت داشتم. او تجارب بسیار خوب و اطلاعات زیادی در مورد راه‌اندازی نمایندگی بانک‌های خارجی دارد. وی اظهار کرد: اگر همه مدارک را در سه ماه اول سال جدید میلادی ارائه دهیم، این کار ۶ ماه طول خواهد کشید. یعنی در اواسط سال ۲۰۱۷، یعنی حدود هشت ماه دیگر، امکان راه‌اندازی شعب بانک‌های ایرانی در مونیخ به احتمال زیاد عملی خواهد شد.
«یونگ» همچنین از گفت‌وگو با مسوولان بانک مرکزی آلمان خبر داد و گفت: با مسوولان بانک مرکزی و هیات نظارت بر امور بانکی آلمان هم مذاکره داشته‌ایم و آنها به ما اطمینان داده‌اند که هیچ مشکلی با اینکه بانک‌های ایرانی اینجا شعبه تاسیس کنند، ندارند و از این موضوع استقبال می‌کنند، اما باید در نظر داشته باشید روند قانونی کار باید طی شود. «آیگنر» هم در مورد طولانی شدن این روند گفت: این مساله تنها برای بانک‌های ایرانی مصداق ندارد و شامل همه بانک‌های خارجی می‌شود. با این حال رئیس اتاق تهران، عنوان کرد که با وجود ظرفیت‌های بسیار بالای آلمان و ایالت باواریا سرعت توسعه همکاری‌های اقتصادی آن‌گونه که انتظار می‌رود، نیست.
افتتاح دفتر اتاق تهران در باواریا
از دیگر رویدادهای مهم سفر هیات اقتصادی از ایران به آلمان، «افتتاح دفتر اتاق تهران در ایالت باواریای آلمان» برای نخستین بار در اروپا بود. در همین راستا، نشستی در اتحادیه اقتصاد و صنعت ایالت باواریا به میزبانی «برترام بروساردت» رئیس این اتحادیه صورت گرفت. در این نشست، خوانساری و بروساردت، دفتر اتاق تهران در ایالت باواریا را افتتاح و ابراز امیدواری کردند با این اتفاق شاهد گسترش همکاری‌های بیشتر بین تهران و باواریا در آینده باشند. رئیس اتاق تهران تاکید کرد که دفتر ایالت باواریا در تهران و دفتر اتاق بازرگانی تهران در این ایالت می‌تواند در هدایت همکاری دو طرف و تسریع این روند بسیار تاثیرگذار باشد. خوانساری افزود: هدف ما از افتتاح دفتر در مونیخ، ارائه فرصت‌های خوب سرمایه‌گذاری و مشارکت در اقتصاد ایران به شرکت‌های آلمانی در باواریا است و امیدواریم که بتوانیم از این طریق به توسعه مراودات اقتصادی و مبادلات تجاری دو کشور کمک کنیم. از مهم‌ترین موضوعات مطرح شده در این نشست؛ چالش‌هایی در ارتباط با «روابط بانکی و مالی»، «سرعت کم توسعه همکاری بین شرکت‌های آلمانی و ایرانی» و «روند طولانی اخذ ویزا» بود. همچنین در آخرین برنامه کاری هیات اعزامی ایران، فعالان اقتصادی به همراه رئیس اتاق تهران، طی نشستی که با حضور وزیر اقتصاد، رسانه، انرژی و تکنولوژی ایالت باواریا برگزار شد، حاضر شدند. «برنارد شووآب» دبیرکل وزارت اقتصاد، رسانه، انرژی و تکنولوژی باواریا در این نشست با بیان اینکه قصد داریم بانک‌های جدیدی را به ایران بیاوریم، تصریح کرد: تاکنون شرکت‌های بزرگی وارد ایران شده‌اند و شرکت‌های کوچک و متوسط بسیاری نیز علاقه‌مند هستند که از پتانسیل‌های ایران استفاده کنند. وی اعلام کرد که بنابر داده‌های اتاق بازرگانی مونیخ، شش هزار شرکت آلمانی روابط تجاری با ایران دارند و صادرات ایالت باواریا به ایران در سال جاری 30 درصد افزایش داشته است. به گفته «شووآب» این آمار نشان می‌دهد که در مسیر درستی قرار داریم و قطعا ظرفیت‌های زیادی در آینده برای توسعه همکاری‌های مشترک وجود دارد. رئیس اتاق تهران هم گفت: این دومین باری است که یک هیات اقتصادی از طرف ایران در سال جاری میلادی به مونیخ آمده است. خوشبختانه از ایالت باوارایا هم دو هیات در سال جاری به ایران آمدند. بین بخش‌خصوصی در ایران و ایالت باواریا در آلمان همکاری خوبی وجود دارد. خوانساری با اشاره به اینکه اقتصاد ایران ظرفیت‌های بسیار زیادی برای همکاری و مشارکت اقتصادی دارد، گفت: این ماجرا بعد از توافق هسته‌ای افزایش پیدا کرده و فکر می‌کنم ایالت باواریا این ظرفیت را دارد که فعالیت تجاری خود را در ایران بسیار بیشتر از گذشته توسعه دهد. رئیس اتاق تهران افزود: در۱۰ ماه گذشته قراردادهای خوبی بین ایران و شرکت‌های باواریا منعقد شده، اما ظرفیت دو طرف بیش از این مقدار است زیرا باواریا جزو ثروتمندترین ایالت‌های آلمان است و می‌تواند بیش از این فعال باشد.