چهار رمز در رقابت فولادسازان

چشم‌انداز صنعت فولاد جهان از سال 2015 تا 2025 میلادی چگونه خواهد بود؟ از آنجایی‌که فولاد یک کالای کاملا جهانی است، بدون در نظر گرفتن شرایط بازارهای جهانی به خصوص در کشورهایی که هدف‌گذاری صادراتی نیز دارند (مانند ایران)، نمی‌توان برای آن برنامه‌ریزی کرد. برآوردها حاکی از آن است که ارزش بازار جهانی فولاد در سال 2015 به 3/ 1 تریلیون دلار و سطح تولید به 73/ 1694 میلیون تن و مصرف به 50/ 1545 میلیون‌تن خواهد رسید.

بازار فولاد در نتیجه مازاد عرضه، طی چند سال گذشته کوچک‌تر شده است. مازاد عرضه و اشباع بازار همچنین کاهش قیمت فولاد را در پی داشته است. رکود جهانی که به شدت به بازار کالاها آسیب وارد کرد نیز در کاهش رشد بازار فولاد نقش داشته است؛ بنابراین، براساس گزارش‌ها پیش‌بینی می‌شود بازار فولاد در نیمه نخست دوره 2015 تا 2020 با نرخی کند رشد داشته و در نیمه دوم دوره 2020 تا 2025 با آهنگی سریع‌تر رشد خواهد کرد. این در شرایطی است که با افزایش رشد در آمریکا، هند و جنوب شرق آسیا، چشم‌انداز اقتصادی جهان مثبت است. البته بسیاری از بازارهای نوظهور در حال تجربه کاهش رشد هستند. با این وجود گذار اقتصادی چین ممکن است رشد اقتصادی جهان را محدود کند. در مورد این مساله که چین به اوج مصرف فولاد رسیده است یا خیر، اجماعی وجود ندارد، اما افزایش مداوم شهری شدن در این کشور به تقویت تقاضا برای فولاد کمک خواهد کرد. کشورها و کسب‌و‌کارهای سراسر جهان به لحاظ تجارت، سرمایه‌گذاری و سیستم مالی به‌طور فزاینده به یکدیگر وابسته می‌شوند؛ بنابراین خطرات و فرصت‌ها در کسب‌و‌کار فولاد از نظر مقیاس و تاثیر‌پذیری بزرگ‌تر می‌شوند، زیرا منابع آنها متنوع‌تر و جهانی‌تر می‌شوند. بنابراین، تولیدکنندگان فولاد برای بقا و کسب موفقیت در فضایی که به‌طور دائمی در حال تحول است، باید خودشان را متحول کنند. این در شرایطی است که جهانی‌شدن دیگر یک انتخاب محسوب نمی‌شود و موفقیت بلندمدت فولادسازان به این مساله وابسته است.

فولادسازانی که بر موج بعدی رشد سوار می‌شوند، آنهایی خواهند بود که این روند را درک کرده‌اند و استراتژی‌ها، مدل‌های تجاری و پرتفولیوهای‌شان را کاملا با طرز فکر جهانی منطبق می‌کنند. فولادسازان باید توازن درستی بین جهانی شدن و سفارشی شدن ایجاد کنند. در شرایطی که طی دهه آینده بخش فولاد چین درگیر رسیدگی به مشکلاتی مانند ظرفیت مازاد، آلودگی، پایین بودن ضریب تمرکز بازار (سهم فعالیت‌های تولیدی فولاد از کل بازار) و فقدان سودآوری خواهد بود، می‌توان از این فرصت استفاده کرد و قبل از اینکه فولادسازان چینی بهره‌ورتر و بزرگ‌تر در بازار جهانی ظهور کنند، از مزایایی رقابتی بهره‌مند شد. فولادسازانی که (در استراتژی، زنجیره عرضه، دانش و اطلاعات، فرآیندها و گردش مالی) از جهانی شدن استقبال می‌کنند و همزمان بین جهانی شدن و سفارشی شدن (سفارشی شدن محصولات‌شان، بازاریابی و روابط سهامداران) توازن برقرار می‌کنند، در بلندمدت به رهبران این بخش تبدیل خواهند شد. در فضای پویای جهانی شدن، فولادسازان برای کسب موفقیت و رقابت‌پذیری بیشتر باید بر چهار مساله اساسی تمرکز کنند. این چهار مساله عبارتند از بهینه‌سازی ظرفیت اضافی، افزایش ضریب تمرکز بازار و تولید، افزایش رقابت‌پذیری در بازار و استقبال از دیجیتالی شدن.

افزایش رقابت‌پذیری در بازار

صادرات جهانی فولاد به‌طور چشمگیری رشد کرده و در سال 2014 رکورد زده است. در این سال شکاف بین قیمت فولاد چین و فولاد دیگر کشورها بیشتر شد و به‌رغم هزینه‌های بالای حمل‌و‌نقل و زمان طولانی‌تر تحویل محصول، فولاد وارداتی جذاب‌ شد. دیگر موضوعات منطقه‌ای و مسائل مربوط به نرخ ارز موجب شد صادرات از کشورهای بسیاری مانند روسیه ارزان‌تر شود اما استفاده از منابع برای افزایش تجارت یک راه‌حل بلندمدت نیست. بلکه بهترین استراتژی برای کسب‌و‌کارها این است که رقابتی‌تر، زیرک‌تر و نوآورتر باشند و همزمان قیمت رقابتی را حفظ کنند. فولادسازان روی توسعه محصولات گران‌تر، دارای ارزش افزوده و پایین‌دستی برای بخش‌ها یا کاربردهای تخصصی تمرکز می‌کنند. در مراحل اولیه توسعه محصول، یکپارچه کردن تحقیق و توسعه، تولید، فروش و زنجیره عرضه مدیران شرکت‌های فولادسازی با مشتریان همکاری می‌کنند. فولادسازان همچنین بر خدمات پس از فروش و قراردادهای خدماتی مبتنی بر عملکرد تمرکز می‌کنند. تغییر شکل زنجیره عرضه به‌منظور کارآمد کردن آن و همزمان حفظ چالاکی و پاسخگویی این زنجیره به سناریوهای مختلف، برای رقابتی‌تر شدن حیاتی است. اطمینان از تحویل محصول و کیفیت آن از حداقل انتظارات است. همچنین تولید محصولات برای مشتریان کوچک‌تر اما سودآورتر باید از طریق پیش‌بینی درمورد تقاضا و ظرفیت تضمین شود.

استقبال از دیجیتالی شدن

دیجیتالی شدن هم‌اکنون یکی از روندهای تعیین‌کننده است، اما رشد سریع آن هنوز آغاز نشده است. فولادسازان برای رسیدگی به چالش‌هایی که با آنها رو‌به‌رو هستند باید دیجیتالی شدن را بپذیرند. همچنین فولادسازان به‌منظور توسعه متمایز، بهبود انعطاف‌پذیری ریسک، تضمین پایداری و سودآوری باید مدل‌های جدید کار را بپذیرند. برای مدیریت موفق خطرات خارجی که شرکت‌های فولادسازی با آنها رو به رو هستند، به سیستمی نیاز است که روندهای قریب‌الوقوع را تشخیص دهد و به سرعت سناریوهای مختلف را تحلیل کند و گزینه‌هایی را برای تصمیم‌گیری ارائه دهد. استفاده از تحلیل‌های پیشگویانه برای ایجاد یک چشم‌انداز عملی و برنامه‌ریزی برای آینده در بسیاری از حوزه‌های کارکردی حیاتی است. مانند پیش‌بینی تقاضا و عرضه فولاد یا عوامل تولید در آینده، هدف قرار دادن و ورود به بازارهای جدید و تامین تقاضاهای مختلف مشتریان. خودکارسازی و همگرایی فن‌آوری اطلاعات با تکنولوژی عملیاتی امکان یکپارچگی بالادستی، میان‌دستی و پایین‌دستی به‌منظور فراهم کردن چشم‌اندازی دقیق از زنجیره عرضه را به وجود می‌آورد. یکپارچگی «کسب‌و‌کار با کسب‌و‌کار» به ایجاد ارتباط موثرتر و کارآمدتر با سهامداران کمک می‌کند. استفاده از تکنولوژی‌های قابل اعتماد بهره‌وری و کیفیت محصول را افزایش خواهد داد. این روزها شاهد ابتکاراتی از طرف فولادسازان از جمله ارائه و مشارکت در تجارت آنلاین به‌منظور مدیریت خطرات و ارائه پیشنهادهای جدید هستیم. در شرایطی که به دلیل نشانه‌هایی مبنی بر بهبود رشد اقتصادی در برخی نقاط جهان چشم‌انداز جهانی برای صنعت فولاد اندکی مثبت است، خطراتی در مورد رشد جهانی این صنعت وجود دارد که برخی از آنها به چین مربوط می‌شوند.

در چین، کندی رشد بازار داخلی املاک همچنان بزرگ‌ترین خطر برای صنعت فولاد به شمار خواهد رفت. فشارها برای حفظ مشاغل استانی و درآمدهای مالیاتی در چین موجب تاخیر در بهینه‌سازی ظرفیت کل و در سال‌های آینده خواهد شد و در عین حال ترکیب محصولات نیز دستخوش تحول خواهد شد. پیش‌بینی‌ها در مورد بازار جهانی فولاد حاکی از آن است که مازاد عرضه طی دهه آینده ادامه خواهد داشت. این مساله از مخالفت چین با کاهش سطح تولید و همچنین کاهش تقاضا برای فولاد در سراسر جهان ناشی خواهد شد. بازار فولاد تحت تسلط چین قرار دارد و این کشور نیمی از بازار جهانی را به خود اختصاص داده است. چین بزرگ‌ترین تولیدکننده و مصرف‌کننده فولاد است و این پیشتازی در دوره 2015 تا 2025 ادامه خواهد یافت. هند، تایوان، ایران، ژاپن، مکزیک و کره‌جنوبی دیگر کشورهایی هستند که به لحاظ تولید و مصرف فولاد رشد خوبی را به نمایش خواهند گذاشت. طی دهه آینده تقاضای جهانی برای فولاد عمدتا به اقتصادهای نوظهور بستگی خواهد داشت. اما، شرایط اقتصادی برای صنعت جهانی فولاد همچنان نامطمئن و پرچالش خواهد بود. اصلی‌ترین عاملی که در گذشته منجر به افزایش چشمگیر تقاضا برای فولاد شد توسعه‌های زیرساختی جدید و افزایش طبقه متوسط در کشورهای درحال توسعه بود. در دهه آینده ساخت‌و‌ساز، خودروسازی، صنایع لوازم خانگی تقاضای بالایی برای فولاد خواهند داشت. بخش ساخت‌و‌ساز در دوره 2015 تا 2025 مشتری اصلی فولاد خواهد بود و پیش‌بینی می‌شود رشد تقاضای این بخش برای فولاد بیشتر از روند جهانی باشد.