سه پیشنهاد برای ترمیم روابط تجاری

پارلمان بخش خصوصی شنبه شب گذشته در حالی میزبان هیات تجاری انگلیس بود که گلایه از رفتار شرکت‌های انگلیسی در دوره تحریم‌ها از سوی رئیس اتاق ایران مطرح و سه پیشنهاد نیز برای ترمیم ذهنیت منفی مدیران و مسوولان ایرانی ارائه شد. «لزوم تسهیل در تدوین آیین‌نامه‌های رفع تحریم به ویژه درباره کالاهای دوگانه برای کار با ایران»، «فراهم ساختن زمینه حضور شرکت‌های انگلیسی و سرمایه‌گذاران آنها در ایران توسط بانک‌ها و مجموعه‌های مرتبط در این کشور» و «سرمایه‌گذاری مشترک و طولانی مدت در ایران» اقداماتی است که به عقیده محسن جلال پور می‌تواند در بهبود روابط دو کشور با توجه به پیشینه برخورد انگلیس با ایران در دوره تحریم‌ها، گره‌گشا باشد.

اما طرف انگلیسی هم در این دیدار برای حضور طولانی مدتش در ایران، خواستار تضمین درخصوص سودآور بودن این همکاری شد. لرد فرانسیس ماود وزیر مشاور در تجارت و سرمایه‌گذاری انگلیس گفت: شرکت‌های انگلیسی از سرمایه‌گذاری طولانی مدت در ایران استقبال می‌کنند، به شرط آنکه دولت ایران نیز پس از لغو تحریم‌ها تضمین‌های لازم را برای امنیت خاطر سرمایه‌گذاران انگلیسی فراهم آورد. به نظر می‌رسد هیات انگلیسی برای آغاز همکاری با فعالان اقتصادی ایران باید عملکرد متفاوتی از سایرین داشته باشد؛ چرا که تجار ایرانی معتقدند، شرکت‌های انگلیسی نسبت به سایر کشورها، کندتر حرکت می‌کنند. از این رو، سرعت حلزونی انگلیسی‌ها در انجام مذاکرات اقتصادی با ایران موجب شد طرف ایرانی، پیشرو بودن سایر کشورهای اروپایی را یادآوری کند و نسبت به عقب ماندن انگلیس از قافله اروپایی‌ها برای همکاری با ایران هشدار دهد. هیات انگلیسی حاضر در ایران شامل 12 شرکت بزرگ در حوزه‌های انرژی، زیرساخت‌ها و نفت و گاز است که به سرپرستی لرد فرانسیس ماود، وزیر مشاور در تجارت و سرمایه‌گذاری انگلیس به ایران سفر کرده است تا پیش از برداشته شدن قطعی تحریم‌ها، بازار ایران را برای سرمایه‌گذاری دراز مدت امکان‌سنجی کنند. در این نشست پدرام سلطانی و محمدرضا انصاری به‌عنوان نایب رئیسان اتاق ایران و برخی از فعالان مطرح اقتصادی ایران نیز حضور داشتند.

پیش‌شرط حضور در بازار ایران

به گزارش «دنیای اقتصاد» رئیس اتاق بازرگانی ایران در دیدار با هیات تجاری انگلیس به دلخوری ایران از برخورد سخت‌گیرانه طرف انگلیسی در دوران تحریم اشاره کرد و گفت: در دوران جدید اقتصاد ایران، توجه به بخش خصوصی و همکاری با کشورهای توانمند در اولویت است، اما در این شرایط کار کردن با کشورهایی مانند انگلیس که سخت‌گیری‌های بیش از حدی در دوران تحریم علیه ایران داشتند، دشوارتر شده است. در شرایط کنونی، بخش‌های اقتصادی کشور به‌ویژه بخش خصوصی ایران آن‌طور که انگلیسی‌ها تصور می‌کنند، آماده همکاری با طرف‌های انگلیسی نیستند و زمان نیاز دارد تا آنچه در ذهن ما از انگلیسی‌ها شکل گرفته، ترمیم شود.

وی با بیان اینکه همکاری کشورها با ایران، درازمدت و به‌صورت سرمایه‌گذاری مشترک خواهد بود، اضافه کرد: توصیه ما به همه کشورهای علاقه‌مند به همکاری با ایران به ویژه انگلیس این است که به ایران نه به‌عنوان بازار مصرف که به‌عنوان پایگاه منطقه‌ای برای توسعه همکاری‌ها نگاه کنند. در این همکاری‌ها، از ظرفیت بخش‌خصوصی ایران برای انجام طرح‌های مشترک در منطقه استفاده خواهد شد. وی افزود: همچنین همه فعالان اقتصادی انگلیسی و کسانی که می‌خواهند با ایران کار کنند، باید آیین‌نامه‌های خروج از تحریم را در آسان‌ترین شرایط، تدوین کنند که در این صورت شاید بخشی از گرفتاری‌ها و مشکلاتی که با انگلیس داریم، تسهیل شود.

رئیس اتاق بازرگانی ایران گفت: هیات‌های تخصصی انگلیس و ایران باید کار خود را پیش از اجرای برجام آغاز کنند تا به این ترتیب با اجرای برجام، کار عملیاتی برای توسعه روابط آغاز شود و اگر انگلیسی‌ها این اقدامات را به بعد از اجرای برجام موکول کنند، فرصت زیادی برای حضور در بازار ایران نخواهند داشت ضمن اینکه هم اکنون نیز انگلیسی‌ها از دیگر رقبای اروپایی مانند آلمان، ایتالیا، اسپانیا و فرانسه گام‌های زیادی عقب هستند. جلال پور گفت: کشورهایی که پیش از اجرایی شدن برجام، مقدمات توسعه همکاری‌ها را فراهم کنند بهتر می‌توانند در بازار ایران و منطقه حضور داشته باشند و در این باره پیشنهاد مشخص ما به انگلیس این است که برای شروع کار، بانک‌های این کشور از هم اکنون به حضور شرکت‌های انگلیسی در ایران توجه بیشتری نشان دهند، زیرا شرکت‌های انگلیسی با پیش‌بینی‌های بانک‌ها، فعالیتی را آغاز می‌کنند.

وی با بیان اینکه پیشرو بودن و فراهم کردن مقدمات توسعه همکاری‌ها قبل از اجرای برجام از اولویت‌های ایران در همکاری با کشورها است، به سفر اخیر خود به فرانسه و ایتالیا اشاره کرد و گفت: بیش از هزار شرکت ایتالیایی برای حضور پیش‌دستانه در ایران و همکاری با شرکت‌های ایرانی همچنین سرمایه‌گذاری در ایران اعلام آمادگی کردند و فرانسوی‌ها نیز برای فعالان اقتصادی ایران در حاشیه سفر رئیس‌جمهورمان به این کشور برنامه‌ریزی خوبی کرده‌اند؛ در حالی که از انگلیسی‌ها اقدام قابل‌توجهی مشاهده نمی‌کنیم. رئیس اتاق ایران افزود: انگلیسی‌ها زمان زیادی برای انجام کار در ایران و همکاری‌های مشترک ندارند، اما اگر فرصت را جدی بگیرند و برای آغاز همکاری‌ها پیش از اجرای برجام برنامه ریزی کنند، فضای موجود مناسب است. وی بر لزوم از سرگیری کار سفارتخانه‌های دو کشور برای تسهیل در اخذ ویزا و سفر تجار تاکید کرد. جلال‌پور درخصوص زمینه‌های همکاری با انگلیس نیز گفت: علاوه بر نفت، گاز، انرژی، صنعت، کشاورزی حوزه‌هایی مانند محیط‌زیست، طرح‌های آب شیرین کن و موضوعات مربوط به آب و پساب می‌تواند زمینه همکاری‌های مشترک باشد؛ ضمن اینکه در بخش‌های پزشکی و تجهیزات پزشکی، خدمات فنی و مهندسی و حوزه دانش‌بنیان با پیشرفت‌هایی که در سال‌های اخیر داشتیم، آماده اجرای طرح‌های مشترک در منطقه هستیم.

تضمین به شرکت‌های انگلیسی

لرد فرانسیس ماود وزیر مشاور در تجارت و سرمایه‌گذاری انگلیس که در اتاق بازرگانی ایران حضور یافته بود، در مورد نظر انگلیسی‌ها برای حضور در بازار ایران، اظهار کرد: شرکت‌هایی که در این سفر ما را همراهی می‌کنند، در عرصه بین‌الملل فعالند و معمولا به دنبال سرمایه‌گذاری‌ درازمدت و مشارکت‌های درازمدت هستند و به‌گونه‌ای حضور ما این بار در ایران متفاوت است. این شرکت‌ها در حوزه‌های مختلف مالی، سرمایه‌گذاری و تجاری آماده توسعه همکاری‌ها با ایران هستند. نفت و گاز، خدمات انرژی و صنعت نیز در منطقه، کارهای ارزشمندی به انجام رسانده‌اند و در گذشته نیز با ایران همکاری داشته‌اند. وی افزود: دولت و شرکت‌های انگلیسی رایزنی‌ با مقامات ایرانی را آغاز کرد‌ه‌اند، تا به محض برداشته شدن تحریم‌ها همکاری‌ به‌صورت جدی آغاز شود، اما باید این تضمین داده شود که شرکت‌های انگلیسی با اطمینان خاطر به شکل درازمدت در ایران سرمایه‌گذاری کنند. وی گفت: در زمینه زیرساخت‌ها ما آماده تامین و ارائه خدمات برای انجام سرمایه‌گذاری سریع و هدف‌گذاری برای حصول نتیجه در مدت زمان کوتاه هستیم. شرکت‌های معروف انگلیس در زمینه مهندسی و اجرای پروژه‌های عظیم ریل‌سازی، جاده‌سازی و بندرگاه‌ها حضور دارند تا کارهای زیربنایی را با سرعت به اتمام برسانند.

وی در پاسخ به اینکه میزان پول‌های بلوکه‌شده ایران در انگلیس چقدر است، به‌صورت تلویحی گفت: یکسری از دارایی‌های ایران به خاطر وضع تحریم‌ها در انگلیس بلوکه شده که امیدواریم بعد از توافق تاریخی بین ایران و 1+5 شرایطی که 6 کشور گذاشته‌اند، اجرایی شود، تا ایران به اقتصاد جهانی برگردد و دارایی‌های بلوکه شده‌اش آزاد شود. وی افزود: ما منتظر اجرایی شدن سریع‌تر برجام در یک ماه آینده هستیم تا شرکت‌های انگلیسی بتوانند همکاری‌های اقتصادی مشترک و یافتن شرکای تجاری خود در ایران را به انجام برسانند تا به نتایج قابل لمس و زودرس دست یابند. وی افزود: در سفر اخیر به فرانسه شرایط کار در ایران را برای فرانسوی‌ها و اتحادیه‌های مهم اقتصادی این کشور تبیین کردم که آنها هم پذیرفتند با ایران کار کنند.

اولتیماتوم به انگلیسی‌ها

جلال‌پور در حاشیه این دیدار در پاسخ به پرسشی در این باره که وزیر خارجه انگلیس حضور هیات‌های انگلیسی را به پایبندی ایران به برجام منوط کرده است، گفت: به آنها گفته‌ام که کسی منتظرشان نمی‌ایستد از این رو قبل از اجرایی شدن برجام هیات‌های اقتصادی زیادی به ایران آمدند. انگلیسی‌ها اگر می‌خواهند در ایران سرمایه‌گذاری درازمدت انجام دهند، باید شرایط جدید و رقابتی را برای حضور در ایران در نظر بگیرند، ضمن اینکه قبل از اجرایی شدن برجام باید حضور خود را در ایران بیمه کنند، زیرا بعد از اجرای برجام شاید میدانی برای بررسی به انگلیس داده نشود.

همچنین به گزارش «شاتا»، در دیدار وزیر صنعت، معدن و تجارت با وزیر مشاور در تجارت و سرمایه‌گذاری انگلیس راهکارهای توسعه همکاری‌های ایران و انگلیس بررسی شد. در این دیدار محمدرضا نعمت‌زاده گفت: در دوران جدید برای روابط با کشورها، استراتژی ما همکاری‌های بلندمدت و سرمایه‌گذاری مشترک است. وی اظهار کرد:‌ آماده‌سازی زیرساخت‌ها و ملحق شدن ما به سازمان تجارت جهانی برای ما بسیار مهم است و باید حمایت‌های لازم از طرف کشورهای اروپایی در این خصوص به عمل آید.

نعمت‌زاده با بیان اینکه تجربیات انگلستان در زمینه خدمات مالی و حقوقی، بستر مناسبی برای توسعه تعاملات خواهد بود، یادآور شد: تکنولوژی‌های جدید، حمل‌ونقل عمومی، ‌نفت و گاز، ‌پتروشیمی، ‌صنایع بالادستی و پایین‌دستی، ‌تجهیزات پزشکی، ‌صنایع غذایی و نساجی از زمینه‌هایی است که علاقه‌مند به توسعه همکاری‌های دو کشور در این زمینه‌ها هستیم. همچنین در این دیدارمعاون وزیر تجارت و سرمایه‌گذاری انگلیس گفت:‌ ما تاریخچه بلندمدتی با ایران داریم و با توافقاتی که انجام شده امیدواریم شرایط بیش از پیش مهیا شود و بتوانیم حرکت رو به جلوی خوبی با هم داشته باشیم. وزیر مشاور در تجارت و سرمایه‌گذاری انگلیس، آمادگی انگلستان را برای همکاری در بخش‌های نفت و گاز، حمل‌ونقل ریلی و هوایی، طراحی و ‌مهندسی اعلام کرد.

کارنامه تجاری ایران و انگلیس

بررسی‌ها از وضعیت مبادلات تجاری ایران و انگلیس طی سال‌های 88 تا نیمه نخست 94 نشان می‌دهد که تحریم‌ها تاثیر قابل‌توجهی را بر حجم تجارت این دو کشور به‌خصوص در حجم واردات ایران از این کشور داشته است؛ به‌طوری‌که در سال 88 ایران وارداتی به ارزش یک میلیارد و 653 میلیون دلار را از این کشور داشته است، اما در سال 90 که بیشترین فشار تحریم‌ها بر ایران وارد بود، این رقم به 140 میلیون دلار رسید. اما در سال 92 حجم تجاری ایران و انگلیس جهش قابل‌توجهی کرد و از 177 میلیون دلار در سال 90 به یک میلیارد و 52 میلیون دلار در سال 92 رسید. در نیمه نخست سال جاری نیز ایران صادراتی به ارزش 17 میلیون دلار به انگلیس و واردات بیش از 190 میلیون دلار را از این کشور داشته است.