دو پیشنهاد برای خرید تضمینی کالاهای اساسی

گروه بازرگانی: اعضای کمیسیون کشاورزی و صنایع غذایی اتاق تهران در آخرین نشست این کمیسیون در سال جاری، به بررسی موضوع خرید تضمینی محصولات کشاورزی و آثار و تبعات این سیاست در بخش کشاورزی پرداختند. به گزارش روابط‌عمومی اتاق تهران، براساس قانون، دولت موظف است همه ساله خرید محصولات اساسی کشاورزی شامل گندم، برنج، جو، ذرت، چغندرقند، پنبه‌وش، دانه‌های روغنی، چای، سیب‌زمینی، پیاز و حبوبات را تضمین کرده و حداقل قیمت خرید تضمینی را اعلام و نسبت به خرید آنها اقدام کند. همچنین، وزارت جهاد کشاورزی موظف است هر سال قیمت تضمینی محصولات اساسی را با رعایت هزینه‌های واقعی تولید در یک واحد بهره‌برداری متعارف با حفظ رابطه مبادله در داخل و خارج از بخش کشاورزی تعیین و به دولت پیشنهاد کند.

این در حالی است که براساس گزارش کمیسیون کشاورزی اتاق تهران، در کشور نه هزینه واقعی به درستی و دقت محاسبه می‌شود و نه واحدهای بهره‌برداری متعارف هستند، حال آنکه رابطه مبادله نیز حفظ نمی‌شود. یكسان‌نگری قانون به همه محصولات زراعی، باغی و دامی، عدم برقراری رابطه مبادله درون و برون بخش و عدم تعادل در نظام تولید و لحاظ منفعت کل زنجیره از جمله نقدهای گزارش کمیسیون کشاورزی اتاق تهران به سیاست‌های خرید تضمینی است که در این نشست مطرح شد. براساس این گزارش، مهم‌ترین مشكل در راه تحقق اهداف قانون تضمین خرید، میزان اعتبارات دولتی تخصیص یافته بدین منظور در طول سال‌های اجرای قانون بوده است؛ به‌گونه‌ای که دولت با در نظر گرفتن میزان بودجه و مسائل کلان اقتصادی همواره قیمت‌های پیشنهادی را تعدیل کرده و در نتیجه طی سال‌های متمادی رابطه مبادله برای محصولاتی که به نرخ تضمینی خریداری می‌شدند به زیان محصول تغییر یافته است. این گزارش تصریح دارد که به دلیل نبود داده‌های درست و نظام قیمت تمام شده مناسب امكان محاسبه دقیق قیمت تمام شده محصولات کشاورزی وجود ندارد.

در این نشست، عملکرد تولید برخی محصولات این بخش در کشور مورد بازبینی قرار گرفت. بر این اساس، میزان تولید غلات کشور در 10 سال اخیر از 21 میلیون و 897 هزار تن سال 1383 به 17 میلیون و 551 هزار تن در سال 93 کاهش یافته است که بیانگر افت 20 درصدی در تولید این بخش است. همچنین در 10 سال گذشته، تولید گندم 26 درصد، ذرت 17 درصد و شلتوک برنج 14 درصد کاهش یافته است. این در حالی است که در 10 سال اخیر سطح زیر کشت غلات کشور از 5/9 هكتار در سال 84 به 5/8 میلیون هكتار در سال 93 کاهش یافته است و سطح زیر کشت گندم نیز طی این مدت از 88/6 میلیون هكتار به 06/6میلیون هكتار کاهش یافته است. در این گزارش، نرخ خرید تضمینی برخی محصولات کشاورزی طی 10 سال گذشته مورد بررسی قرار گرفته است. بر این اساس، قیمت خرید تضمینی گندم از 205 تومان در سال 1384 به 1155 تومان در سال 1393 رسیده در حالی که این نرخ برای جو از 152 تومان در سال 1384 به 920 تومان در سال 1393 و ذرت دانه‌ای از 162 تومان سال 1384 به 960 تومان در سال 1393 رسیده است. بر پایه تحلیل گزارش کمیسیون کشاورزی اتاق تهران، بررسی نرخ تورم و قیمت تضمینی در برنامه‌های اول تا پنجم توسعه نشان می‌دهد، همواره قیمت تضمینی غلات بیشتر از تورم افزایش یافته است و این در حالی است که واردات گندم در 10 سال گذشته از 100 هزار تن سال 1384 به 7 میلیون و 249 هزار تن در سال 1393 رسیده و این میزان در همین مدت زمانی برای محصول جو از یک میلیون و 209 هزار تن سال 1384 به یک میلیون و 815 هزار تن در سال 1393 و ذرت دانه‌ای از 2 میلیون و 114 هزار تن سال 1384 به 6 میلیون و 155 هزار تن در سال 1393 رسیده است.

در گزارش کمیسیون کشاورزی، آب و صنایع غذایی اتاق تهران آماری نیز از میزان واردات غلات طی 10 ماه ابتدای سال 94 آمده است که بر این اساس، واردات گندم 2 میلیون و 593 هزار تن بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل 59 درصد کاهش داشته است. همچنین طی این مدت، واردات برنج 624 هزار تن بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل 36 درصد کاهش و جو یک میلیون و 323 هزار تن بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل 5 درصد کاهش داشته است. واردات 10 ماهه منتهی به دی 94 ذرت نیز 4 میلیون و 943 هزار تن بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل 5 درصد افزایش داشته است. در این گزارش، مقایسه‌ای میان قیمت پایه وارداتی و قیمت خرید تضمینی چند محصول کشاورزی در سال آینده صورت گرفته است. بر این اساس، قیمت گندم پایه وارداتی 750 تومان و قیمت تضمینی گندم 1270 تومان، قیمت جو پایه وارداتی 720 تومان و قیمت تضمینی جو 1002 تومان، قیمت ذرت دانه‌ای پایه وارداتی 660 تومان و قیمت تضمینی ذرت 1036 تومان و قیمت سویا پایه وارداتی 1350 تومان و قیمت تضمینی سویا 2265 تومان است.

براساس این گزارش، در 10 سال گذشته قیمت خرید تضمینی سویا از 320 تومان سال 1384 به 1970 تومان در سال 1393 رسیده و دانه آفتابگردان از 340 تومان سال 1384 به 2150 تومان در سال 1393 رسیده است. نتایج بررسی کمیسیون کشاورزی اتاق تهران حاکی از آن است که در 10 سال گذشته، افزایش بیش از 5/35 برابری واردات غلات و افزایش واردات روغن خام و کاهش واردات دانه‌های روغنی رقم خورده است. همچنین طی این مدت شاهد افزایش واردات شكر، افزایش واردات نهاده‌های دامی، کاهش سطح زیر کشت و عملكرد محصولاتی نظیر گندم و دانه‌های روغنی، کاهش تولید گندم، دانه‌های روغنی، چغندر، حبوبات و کاهش 6 درصدی تولید گوشت قرمز بوده‌ایم. در پایان این نشست، برخی از اعضای کمیسیون نظرات و دیدگاه‌های خود را نیز مطرح کردند؛ از جمله اسدالله عسگراولادی ضعف برنامه‌ریزی در وزارت جهادکشاورزی را دلیل اشکالات متعدد در بخش خرید تضمینی محصولات کشاورزی عنوان کرد و کاوه زرگران، رئیس کمیسیون کشاورزی و صنایع غذایی اتاق تهران نیز با بیان اینکه پرداخت مطالبات کشاورزان نباید زمان‌بر باشد، از ارائه دو پیشنهاد از سوی اتاق تهران به معاون اول رئیس‌جمهوری و وزیر جهادکشاورزی خبر داد که شامل پیشنهادهای بخش خصوصی در زمینه خرید تضمینی گندم برای سال 95 و نیز راهکارهای خرید تضمینی دانه‌های روغنی برای سال آینده است. زرگران افزود: درخصوص راهکاری برای شیوه خرید تضمینی گندم، این پیشنهاد مطرح است که کشاورزان به ازای هر هکتار افزایش تولید، پاداش دریافت کنند. همچنین در رابطه به خرید تضمینی دانه‌های روغنی، وزارت جهادکشاورزی همان روشی که طی سال جاری برای محصول ذرت و عرضه آن در بورس در پیش گرفت، برای دانه‌های روغنی لحاظ کند.