این همایش با افتتاحیه «مرکز آموزش عالی آزاد اندیشه معین» که به‌منظور آموزش و پرورش اصناف در خدمات‌رسانی مطلوب به مشتریان تاسیس شده است، متقارن شد. استقرار نظام توزیع منطبق با استاندارهای جهانی، افزایش قدرت رقابت تولیدکنندگان و فروشندگان ایرانی با رقبای همجوار خود در بازار بزرگ ایران، رونق گردشگری، ایجاد سرگرمی و نشاط اجتماعی و خرید با کیفیت و مقرون به صرفه از اهداف ساخت و بهره‌برداری مجتمع‌های تجاری عنوان شد که این اندیشه مترقی می‌تواند نقش اساسی را در برون‌رفت از وضعیت کنونی بازار و دستیابی به الزامات زیرساختی اقتصاد مقاومتی ایفا کند. محمد رضا نظری، دبیر انجمن مجتمع‌های تجاری و چندمنظوره از زاویه نرم‌افزاری خدمات به بحث موفقیت در بخش سخت‌افزاری پرداخت.
او گفت: امروز رقابت‌های جهانی برپایه کیفیت خدمت‌رسانی و به عبارتی نرم‌افزاری کالا و خدمات شکل گرفته است، نه براساس کیفیت کالا به مفهوم سخت‌افزاری آن. وی افزود: تجربه چند سال اخیر ایران در تغییر الگوی مصرف مردم از کالاهای خارجی به کالاهای ایرانی نشان می‌دهد که استقبال مشتریان از خرید تولیدات داخلی تنها به‌خاطر ارتقای سطح کیفیت کالاها نبود، بلکه مجتمع‌های تجاری فاخر که محل عرضه کالاهای اصناف شد، این حقیقت را رقم زد. نظری با بیان اینکه برای استقرار اقتصاد مقاومتی و تعامل با دنیا باید به مزیت‌های خود تکیه کنیم، یادآور شد: دنیا ایرانیان را به مهمان‌نوازی می‌شناسد، ایران در فضای کسب‌وکار جهانی صرفا نمی‌تواند با تکیه بر توسعه سخت‌افزاری موفق باشد و باید بر عرضه خدمات و تکریم مشتریان برنامه‌ریزی کند، زیرا مردم تشنه خدمت‌رسانی و احترام هستند. وی ادامه داد: وقتی در مجتمع‌های تجاری مردم می‌بینند به شخصیت و مذهب و رفاه مشتری احترام گذاشته می‌شود، با امنیت خاطر اقدام به خرید می‌کنند. نظری با بیان اینکه مجتمع سازان می‌خواهند با بالاترین بهره‌دهی، مجتمع‌های سودآوری داشته باشند و اصناف می‌خواهند با کمترین هزینه‌ها به بهره‌وری دست یابند، گفت: شاید در ابتدا دیدن اصناف درکنار مجتمع سازان تجاری منطقی به نظر نیاید و بیانگر تضاد منافع باشد، اما امروز دوره رقابت و همکاری صرف گذشته و زمان هم‌رقابتی و همزیستی مسالمت‌آمیز فرا رسیده است. نظری گفت: یک مجتمع تجاری بدون اصناف فاخر تنها مجموعه آجر و خشت است و ارزش ندارد و عرضه کالا توسط اصناف بدون محل مناسب تجاری نمی‌تواند فرآیند موفقیت‌آمیزی باشد، بنابراین همزیستی این دو درکنار هم منجر به توسعه متوازن می‌شود.
توجه به واحدهای کوچک تولیدی
یحیی آل اسحاق، عضو هیات نمایندگان اتاق تهران در همایش هم‌اندیشی تحلیل جایگاه مجتمع‌های چند منظوره با محوریت الگوی مصرف ایرانی – اسلامی گفت: برگزارکنندگان این مراسم به خوبی توانسته‌اند با تلفیقی از مباحث تخصصی اقتصادی در حوزه کار و اصناف با بحث آموزش و پرورش، فضایی معنوی با ادبیات متناسب جمهوری اسلامی ایران ایجاد کنند که جای تقدیر دارد. آل اسحاق گفت: شاید در بدو ورود دیدن اصناف درکنار مجتمع‌سازان تجاری حکایت از تضاد منافع داشته باشد، اما این سمینار می‌خواهد، تضاد موجود را به تفاهم و همکاری تبدیل کند.
عضو هیات نمایندگان اتاق تهران با بیان اینکه به‌رغم داشتن دارایی‌هایی چون منابع انسانی، ظرفیت تاریخی، موقعیت استراتژیک، منابع طبیعی و... نتوانسته‌ایم دراقتصاد آن چیزی باشیم که باید باشیم، افزود: این موضوع دلایل گوناگونی دارد که بسیاری به محدودیت‌ها و تحریم‌ها اشاره می‌کنند، اما این محدودیت‌ها در سایرحوزه‌ها و بیشتر از همه در زمان دفاع مقدس هم بود اما چرا نتوانستیم در اقتصاد افتخاراتی مانند دفاع مقدس کسب کنیم؟
وی عدم بهره‌وری درست از امکانات را یکی از دلایل شرایط اقتصادی کنونی نامید و افزود: بعد از سی و چند سال تمام فعالان اقتصادی و مسوولان ذی‌صلاح به نسخه عملیاتی دست یافتند که یکی از ضرورت‌های کشور، «فناوری و دانش پایه بودن فعالیت‌های اقتصادی است». او ادامه داد: طبق تجارب جهانی و سازماندهی مدیریت اقتصادی، درست است که باید دراقتصاد حقیقت نگر و آرمان گرا باشیم اما یک وجه دیگر آن واقعیت است که باید با آرمان‌ها همراه شود. آل اسحاق گفت: واقعیت علم اقتصاد مهم است و برای آن هزاران دانشگاه تاسیس و میلیون‌ها کتاب و مقاله نوشته شده است، بنابراین نمی‌توان از راه رسید و برای علم اقتصاد نسخه نوشت.
او نظام تولید و توزیع را به دو گروه قبل از تولید مانند تامین ماشین‌آلات، مواد اولیه، حمل‌ونقل و گروه پس از تولید مانند انبار، قیمت‌گذاری و توزیع تقسیم کرد و گفت: این زنجیره تامین تولید، توزیع و مصرف فرآیندی است که اگر مجموعه با هم حرکت نکنند، نمی‌توان به برنامه‌های توسعه‌ای دست یافت. عضو هیات نمایندگان اتاق تهران به صراحت اعلام کرد: سهم صنایع کوچک و متوسط از واحدهایی که از وزارت صنایع مجوز بهره‌برداری گرفته‌اند، نزدیک 96 درصد است و بیش از 53 درصد ازاشتغال کشور - 50 درصد از سرمایه‌گذاری‌های کشور و 33 درصد از تولید ناخالص کشور مربوط به همین واحدهای کوچک و متوسط تولیدی است، اما سهم آنها از تسهیلات سیستم بانکی کمتر از 10 درصد است. آل‌اسحاق با اشاره به اینکه سال‌هاست اتاق اصناف ایران به دنبال تاسیس بانک اصناف است و هنوز موفق نشده این مجوز را بگیرد، ادامه داد: توجه به واحدهای کوچک و متوسط تولیدی یک ضرورت در واقعیت‌های اقتصادی کشورماست. وی تاسیس مرکز آموزش عالی اندیشه معین را فرصتی مغتنم دانست تا فعالان بازار و نظام توزیع، خدمت‌رسانی مبتنی بر دانش روز دنیا را فراگیرند.
حضور50 هزاربرند جدید موفق ایرانی درمجتمع‌های چندمنظوره
علی فاضلی، رئیس اتاق اصناف ایران و رئیس همایش هم‌اندیشی تحلیل جایگاه مجتمع‌های چند منظوره دراین مراسم در آخرین روز هفته دفاع‌مقدس، ضمن یادآوری از 11 هزارشهید اصناف گفت: آرامش کسب و کار و امنیت امروز ما مدیون سلحشوری جوانانی است که درمیدان جنگ مردانه جنگیدند. فاضلی توجه به آموزش اصناف درنظام اقتصادی ایران را کار نوینی دانست که یکی از کمبودهای مجموعه اصناف کشوراست.
وی گفت: بحث آموزش در بازارکنونی ما به‌خصوص در بخش تعمیر و نگهداری کم است که با توجه به پیشرفت تکنولوژی درجهان نیازمند ارتقای سطح دانش فعالان این عرصه هستیم. رئیس اتاق اصناف ایران گفت: هرچند تلاش‌ها و همکاری نظام آموزش عالی کشور موجب شد تا دربرخی از اتحادیه‌های صنفی دانشگاه‌های تخصصی راه‌اندازی شود، اما این اتفاق فقط در تهران رخ داد و درسایر نقاط کشور توسعه نیافت. فاضلی ادامه داد: دربخش تامین و نگهداری 800 هزار واحد درکنار 660 هزار واحد تولیدی درمجموع بیش از یک میلیون و 400 هزار بنگاه کوچک و متوسط را در نظام توزیع کشور تشکیل می‌دهند که حدود 90 درصد از محصولات تولید داخل و 75درصد از کالاهای وارداتی توسط همین مجموعه توزیع می‌شود، اما هنوز این شبکه توزیع به‌صورت علمی نظام‌مند نشده است. وی با تاکید براینکه امروز باید درمجموعه اصناف، باز مهندسی انجام شود، گفت: در بررسی جایگاه مجتمع‌های تجاری و چند منظوره درکشور، یک اشکال اساسی در ایجاد برخی از این مجتمع‌های تجاری نسبت به کشورهای توسعه‌یافته و درحال توسعه وجود دارد که حکایت از بی‌توجهی به سه استراتژی مهم دارد.
وی در مورد ارتباط اصولی و آسان بین بنگاه‌های کوچک با واحدهای بزرگ تولیدی و صنعتی تصریح کرد و گفت: بنگاه‌های کوچک به کارخانه‌های بزرگ وصل نیستند و دربرخی موارد این ارتباط بسیار ناچیزاست. فاضلی گفت: درنظام تامین تا توزیع هم همین مشکل را داریم و نمی‌توانیم یک تعریف درست و معین ازاین ارتباط پیداکنیم.
وی با بیان اینکه در طرح جامع ساماندهی نظام تجاری شهرها همین چالش‌ها را مشاهده می‌کنیم، یادآورشد: مجتمع‌های تجاری زیادی درکشورساخته شده‌اند که با الگوهای ساخته شده جهانی فاصله زیادی دارند، اما درچهارسال اخیر سازندگان مجتمع‌های فوق با توجه به اهداف تعریف‌شده این مراکز را ساخته‌اند که اتاق اصناف ایران با توجه به توسعه زندگی شهری با جان و دل ازآنها استقبال می‌کند. وی یادآور شد: در زمان برگزاری نمایشگاه‌ها که توسط اتاق اصناف ایران برگزار می‌شود، روزانه بین 60 تا 90 هزارنفر ازآنها بازدید و خرید می‌کنند که نشان می‌دهد مردم به دنبال امنیت درخرید هستند. امنیتی که ازطریق کنترل قیمت‌ها و توجه به موارد بهداشتی توسط اتاق اصناف ایران تامین می‌شود.
فاضلی با بیان اینکه مجتمع‌های تجاری و چند منظوره چنانچه طبق اصول ساخته شوند، می‌توانند این خلأ را پر کنند، افزود: تجربه مقایسه وضعیت بازار مبل یافت‌آباد در گذشته با امروز نشان می‌دهد، وجود مجتمع‌های تجاری موجب شد تا کالاهای ایرانی به خوبی دیده شوند و جای خود را دربازارپیدا کنند. وی ادامه داد: استقبال مردم از مبلمان ایرانی و تمایل به خرید تولیدات داخلی و نقش مجتمع‌های تجاری و چندمنظوره که به‌خوبی فضا را برای عرضه کالاها فراهم کرده‌اند، انکارناپذیراست.
وی گفت: امروز از بین 660 هزار بنگاه تولیدی درکشور حدود 50 هزار واحد قابلیت برند شدن را دارند که متاسفانه به محل عرضه درست این کالاها دسترسی ندارند و بدون تردید مجتمع‌های چند منظوره می‌توانند به محل دائمی این کالاها تبدیل شوند. رئیس اتاق اصناف ایران با بیان اینکه گروهی گمان می‌کنند توسعه مجتمع‌های تجاری، نابودی واحدهای کوچه و بازاررا به دنبال دارد، متذکرشد: حداقل تا 20 سال آینده هیچ‌یک از اصناف کوچه و خیابان از استقرار مجتمع‌های تجاری متضرر نخواهند شد، زیرا اتاق اصناف ایران با اجرای سازماندهی در مجموعه اصناف کشور به دنبال نوین‌سازی و سپس شفاف‌سازی اصناف است. فاضلی گفت: مجموعه تولیدکننده، توزیع و مصرف‌کننده از گسترش این مجتمع‌ها سود می‌برند و توجه به علمی شدن ارائه خدمات با ایجاد مراکز آموزشی شاهد سروسامان‌دهی این بخش از بازار خواهیم بود.
آمادگی فرهنگستان زبان برای نام‌گذاری مجتمع‌های تجاری چندمنظوره
غلامعلی حدادعادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی ایران در این همایش از آمادگی فرهنگستان زبان فارسی با همکاری سازندگان این مجتمع‌ها برای نام‌گذاری آنها خبر داد و گفت: کارگروهی برای این منظور تشکیل و شخصا تصویب و ابلاغ واژگان جدید را در دستور کار قرار می‌دهد. حداد عادل درهمایش هم‌اندیشی جایگاه مجتمع‌های تجاری و چندمنظوره گفت: افتتاح این بازارهای بزرگ می‌تواند با دو نوع نگاه متفاوت همراه باشد، اول نگاه تقلید از غرب و دوم نگاه مستقل. وی با بیان اینکه برخی با الگوبرداری از کشورهای غربی و حاشیه خلیج‌فارس می‌خواهند مجتمع‌هایی بسازند که مشتری با ورود به آن احساس کند به خارج از کشور رفته است، متذکرشد: آیا این مجتمع‌ها می‌خواهند الگوی درست مصرف ایرانی – اسلامی را ترویج کنند یا دروازه ورود کالاهای خارجی باشند؟
او با اشاره به اینکه علائم موجود نگران‌کننده است و بهترین ویترین‌های این مجتمع‌های ساخته شده به شرکت‌های بزرگ غربی تعلق دارد، ادامه داد: تاریخ ایران حکایت از سختکوشی ایرانیان دارد و برای اثبات آن نیازی نیست به دوره‌های خیلی قبل رفت، همین پیروزی انقلاب ایران و جنگ تحمیلی نشان می‌دهد که ایرانیان ملت سختکوشی هستند که درعرصه‌های بزرگ با یاری یکدیگر به پیروزی می‌رسند. وی گفت: دنیا وقتی نتوانست ایران را درعرصه نظامی شکست دهد، به دنبال نزاع درعرصه اقتصادی است و ما باید با هوشیاری و الزامات اقتصاد مقاومتی این اقدام دشمن را خنثی کنیم. حدادعادل گفت: امروز رهبری از ملت برای تحقق اندیشه اقتصاد مقاومتی درخواست همکاری دارد و همه ما که یا جزو گروه تولیدکننده هستیم و یا مصرف‌کننده، دراین مسیر وظیفه داریم. رئیس فرهنگستان لغت زبان فارسی ایران با بیان اینکه تحول زندگی شهری ایجاب می‌کند که دربازارها پوست‌اندازی شود، گفت: نخستین فروشگاه بزرگ ایران درسال 1336 به نام فروشگاه فردوسی افتتاح شد و آنقدر مهم بود که وزارت پست و تلگراف آن زمان برایش یک تمبر یادبود منتشرکرد. وی ادامه داد: قبل از انقلاب فروشگاه‌های ایران و کوروش و غیره نیز افتتاح شدند و امروز ساخت این مجتمع‌های بزرگ به سرعت انجام می‌شود که این پدیده جزئی از اقتصاد کشور است. وی اولین قدم را احترام به زبان فارسی دانست و گفت: همان تفکر اشتباهی که بین کالای ایرانی و خارجی، کالای خارجی را انتخاب می‌کند، در صحبت کردن نیز به جای کلمات فارسی لغات خارجی به‌کار می‌برد و دربسیاری از مغازه‌ها دیده می‌شود که خط فارسی را هم دور ریخته‌اند و از خط لاتین استفاده می‌کنند. او درادامه ابراز امیدواری کرد بهره‌برداری از مجتمع‌های بزرگ تجاری وچند منظوره منجر به تحقق اقتصاد مقاومتی و استقرار الگوی درست مصرف ایرانی – اسلامی درخانواده‌ها شود زیرا مدیریت متمرکز مجتمع‌های تجاری بزرگ می‌تواند باعث شکل‌گیری فرهنگ درست به فرض دریک هزار واحد مستقر دریک مجتمع شود.